DAS – Arhitektura i urbanizam

Studijski program doktorskih akademskih studija je usaglašen sa evropskim standardima u pogledu uslova upisa, trajanja studija, uslova prelaska u narednu godinu, sticanja diplome i načina studiranja. Koncipiran je u skladu sa osnovnim istraživačkim načelima i tendencijama u oblasti arhitekture i urbanizma uspostavljenim u okviru vodećih globalnih agendi i poglavljima o istraživanju, edukaciji i praksi arhitekture.​

​Studijski program doktorskih akademskih studija je akreditovan kao interdisciplinarni, multidisciplinarni i transdisciplinarni (IMT) studijski program, koji obuhvata materiju iz polja tehničko-tehnoloških nauka, društveno-humanističkih nauka i polja umetnosti. ​

Vrsta i nivo studija

Doktorske akademske studije​

Trajanje studija: 3 godine – 180 ESPB​

Nastava na studijskom programu obuhvata sledeća naučna područja:​

1. Naučno polje:

– Tehnologija i inženjerstvo​
– Arhitektonske tehnologije​
– Arhitektonsko inženjerstvo​

2. Naučno polje:

– Društvene nauke​
– Urbane studije​
– Planiranje i razvoj​

3. Naučno polje:

– Humanističke nauke​
– Arhitektonsko projektovanje i dizajn​
– Istorija arhitekture i umetnosti

Ciljevi studijskog programa

Ciljevi studijskog programa doktorskih studija su usklađeni sa savremenim pravcima razvoja odgovarajućih naučnih disciplina u okviru arhitektonske i urbanističke profesije, gde se pre svega ubraja:​

1. postizanje naučnih i umetničkih sposobnosti i akademskih veština iz oblasti arhitekture i urbanizma;​
2. razumevanje, prepoznavanje, interpretiranje i kritikovanje naučnih, stručnih i umetničkih dostignuća u okviru oblasti arhitekture i urbanizma;​
3. razvoj kreativnih sposobnosti i ovladavanje specifičnim praktičnim veštinama potrebnim za budući razvoj karijere arhitekata i urbanista;​
4. usaglašavanje sa savremenim pravcima razvoja arhitekture i urbanizma u svetu.

Ishod procesa učenja

Savladavanjem studijskog programa doktorskih studija na Arhitektonskom fakultetu student stiče sledeće predmetno-specifične kompetencije: ​

1. temeljno poznavanje i razumevanje struke arhitekture i urbanizma;​
2. sposobnost rešavanja problema uz upotrebu naučnih metoda i postupaka;​
3. povezivanje osnovnih znanja iz oblasti arhitekture i urbanizma i njihova primena;​
4. sposobnost praćenja savremenih dostignuća u arhitekturi i urbanizmu;​
5. razvoj veština i spretnosti u upotrebi znanja u odgovarajućem području;​
6. upotreba informaciono-komunikacionih tehnologija u ovladavanju znanjima odgovarajućeg područja.

Stečeni akademski naziv

Kandidati uspešnom odbranom doktorske disertacije stiču naučni naziv:​

Doktor nauka – Arhitektura i urbanizam.

Dokumentacija

Konkurs za upis studenata na doktorske akademske studije se otvara u septembru, a prethodno objavljuje tokom aprila meseca na zvaničnom veb-sajtu Univerziteta u Beogradu – Arhitektonskog fakulteta, uz druge detaljne informacije o uslovima, načinu i postupku upisa (http://www.arh.bg.ac.rs/najnovije/vesti-sve/?pismo=lat).​

NAPOMENA: Arhitektonski fakultet u Beogradu zadržava pravo da izmeni terminski plan upisa. Sve eventualne promene će blagovremeno biti objavljene na zvaničnom veb-sajtu Univerziteta u Beogradu – Arhitektonskog fakulteta. ​

Uslovi za upis na doktorske akademske studije

U prvu godinu doktorskih studija može se upisati lice koje ima:​

1. završene odgovarajuće osnovne i master akademske studije sa najmanje 300 ESPB bodova ili​
2. završene odgovarajuće osnovne studije prema starom zakonu ili​
3. u potpunosti ili delimično odslušanu nastavu na magistarskim studijama ili ​
4. akademski stepen magistra nauka, ako ne prijavi doktorsku disertaciju, u skladu s odredbama člana 128. Zakona o visokom obrazovanju.​

Pravo prijave na konkurs za upis na doktorske studije ima lice koje je:​

1. ispunilo neki od prethodna četiri uslova,​
2. zna bar jedan svetski jezik i​
3. ima dovoljnu prosečnu ocenu i to:​- lice koje ima završene osnovne i diplomske akademske studije (master) sa najmanje 300 ESPB bodova i opštom prosečnom ocenom od najmanje 8 (osam) na osnovnim akademskim i master akademskim studijama;​- lice koje je steklo ili stekne VII-1 stepen prema propisima koji su važili do stupanja na snagu Zakona o visokom obrazovanju, ukoliko je završilo prethodne nivoe studija sa prosečnom ocenom najmanje 8 (osam).

Kandidati sa prosečnom ocenom na osnovnim i master akademskim studijama manjom od 8 (osam), kao i kandidati koji nemaju završen odgovarajući fakultet, se mogu upisati na doktorske akademske studije na osnovu odgovarajućih referenci ili diferencijalnih radova.​

Na doktorske studije može da pređe (da se upiše bez prijemnog ispita) lice koje je započelo doktorske studije u istoj ili srodnoj naučnoj oblasti na drugoj visokoškolskoj ustanovi, pod uslovima utvrđenim studijskim programom, na način i po postupku utvrđenim opštim aktima Univerziteta i Arhitektonskog fakulteta.​

​Ukoliko doktorske studije želi da upiše kandidat koji je neke od prethodnih nivoa studija završio u inostranstvu, pre prijave na konkurs mora se izvršiti priznavanje strane visokoškolske isprave radi nastavka obrazovanja.​

Prijavljivanje kandidata za polaganje prijemnog ispita

Kandidati, prilikom prijave na konkurs predaju:​

1. fotokopije uverenja o položenim ispitima i diploma o završenim studijskim programima osnovnih i diplomskih studija ili stečenom akademskom stepenu magistra nauka (podnose se na uvid originalna dokumenta),​
2. fotokopiju državljanstva,​
3. dokaz o poznavanju jednog svetskog jezika,​
4. pismo o opredeljenju za oblasti naučnog i umetničkog interesovanja za budući istraživački rad,​
5. biografiju,​
6. dokaze koji se odnose na ostvarene naučne radove (fotokopije objavljenih radova, odnosno potvrdu časopisa sa DOI brojem); ​
7. dokaz o uplati naknade za polaganje prijemnog ispita.​

Prilikom prijavljivanja na konkurs, strani državljani, pored propisane dokumentacije, podnose i nostrifikovanu diplomu o završenim studijama ili stečenom akademskom stepenu magistra nauka ili kopiju potvrde o predaji dokumentacije za nostrifikaciju i kopiju pasoša.

Merila za utvrđivanje redosleda kandidata

Redosled kandidata za upis u prvu godinu doktorskih akademskih studija se utvrđuje na osnovu: ostvarenog uspeha na prethodnim studijskim programima, pisma o opredeljenju za oblasti naučnog i umetničkog interesovanja za budući istraživački rad, biografije i prijemnog ispita.​

Pismom o opredeljenju za oblasti naučnog i umetničkog interesovanja za budući istraživački rad kandidat obrazlaže razloge zbog kojih konkuriše na doktorske studije, kao i oblast istraživanja kojom želi da se bavi tokom pohađanja doktorskih akademskih studija.​​

Biografijom kandidat ukazuje na reference koje jasno prikazuju sklonost za naučni i/ili umetnički istraživački rad u oblasti arhitekture i urbanizma. Biografija pre svega podrazumeva: objavljene naučne i stručne radove, nagrade i priznanja, učešće na konkursima, učešće na izložbama, učešće na radionicama, kao i druge aktivnosti koje su od značaja za referentnost kandidata za pohađanje doktorskih akademskih studija iz oblasti arhitekture i urbanizma.​

Kandidati koji konkurišu za upis u prvu godinu doktorskih akademskih studija polažu prijemni ispit za proveru sklonosti za naučni i umetnički istraživački rad u oblasti arhitekture i urbanizma. ​

Prijemni ispit je klasifikacionog karaktera i sastoji se iz dva dela:​

1. testa i ​
2. intervjua.

Dokumentacija

Struktura studijskog programa

Nastava u prva tri semestra je zajednička za sve studente koji pohađaju doktorske studije, organizovana po principu tri obavezna predmeta (dva teorijsko-metodološka i jedan stručno-aplikativni) i dva izborna seminara.​

​U četvrtom semestru, studenti se opredeljuju za osnovnu oblast naučnog, odnosno umetničkog istraživanja i pohađaju po jedan obavezni predmet iz osnovne naučne odnosno umetničke oblasti, jedan izborni istraživački seminar i dva izborna predmeta iz uže naučne ili umetničke oblasti istraživanja. ​

​Treća godina studija posvećena je samostalnom studijskom istraživačkom radu i pojedinačnoj mentorskoj nastavi na pripremi i izradi doktorske disertacije. U petom semestru, student pristupa izradi tematskog istraživanja u vezi sa temom doktorske disertacije i izradi i odbrani prijave doktorske disertacije. U šestom semestru, student pristupa izradi doktorske disertacije.​

​Student stiče pravo da prijavi doktorsku disertaciju kada položi sve predmete i ispuni sve ostale obaveze predviđene Studijskim programom. Doktorska disertacija mora biti rezultat originalnog naučno-istraživačkog ili umetničko-istraživačkog rada kandidata iz oblasti arhitekture i urbanizma, i mora sadržati samostalni naučni doprinos kandidata.

Zahtevi za pripremu doktorske disertacije

Da bi kandidat pristupio izradi, a zatim odbrani doktorske disertacije neophodno je da:​

1. položi sve ispite predviđene programom doktorskih akademskih studija (ukupno 150 ESPB),​
2. pripremi i podnese prijavu teme doktorske disertacije u okviru koje definiše problem, postavlja hipoteze, definiše ciljeve i izvrši izbor naučno-istraživačke metodologije i relevantnih izvora,
3. publikuje kao prvi autor, odnosno autor sa najvećim doprinosom, najmanje jedan rad u naučnom časopisu, koji je sadržinski povezan sa doktorskom disertacijom, koji je u skladu sa Standardima, odnosno koji je iz kategorije M21, M22 ili M23 ili M24,​
4. ima saglasnost mentora da podnese disertaciju na ocenu,​
5. napiše doktorsku disertaciju u skladu sa Pravilnikom o doktorskim studijama na Univerzitetu u Beogradu, odnosno Pravilnikom o doktorskim studijama na Univerzitetu u Beogradu – Arhitektonskom fakultetu.​​

Sve navedene faze, koje su u posrednoj vezi sa izradom doktorske disertacije, realizuju se pod rukovodstvom mentora. Doktorska disertacija, treba da bude izrađena u skladu sa etičkim standardima.​

Dokumentacija

Studentu koji se upisuje na doktorske studije Veće doktorskih studija Fakulteta, posle upisa, određuje mentora studija. Mentor studija je nastavnik na studijskom programu koji usmerava i upućuje studenta u naučne, odnosno umetničke sadržaje koje je potrebno da savlada i pomaže studentu u izboru potencijalnog mentora.​

​Kada student upiše treću godinu doktorskih studija, zajedno sa mentorom studija, bira potencijalnog mentora. Potencijalni mentor je nastavnik na studijskom programu, koji vodi tematsko istrživanje i zajedno sa studentom učestvuje u sastavljanju plana istraživanja, formulisanju teme doktorske disertacije, pripremi prijave i obrazloženja teme doktorske disertacije i drugim aktivnostima vezanim za doktorske studije. Potencijalni mentor može i ne mora biti i mentor u izradi doktorske teze studenta doktorskih studija.

Pregled mentora angažovanih na doktorskim akademskim studijama:

Naučno polje: Tehnologija i inženjerstvo (Arhitektonske tehnologije / Arhitektonsko inženjerstvo)

Naučno polje: Društvene nauke (Urbane studije / Planiranje i razvoj)

Naučno polje: Humanističke nauke (Arhitektonsko projektovanje i dizajn / Istorija arhitekture i umetnosti)

Arhitektonski fakultet u Beogradu ima ustanovljen digitalni repozitorijum (Repozitorijum Arhitektonskog fakulteta – RAF) koji je dostupan na adresi: http://raf.arh.bg.ac.rs/.​

​U okviru repozitorijuma se trajno čuvaju elektronske verzije odbranjenih doktorskih disertacija, zajedno sa izveštajem komisije za ocenu disertacije, podacima o mentoru i sastavu komisije i podacima o naučnim radovima kandidata čije je objavljivanje bilo preduslov za odbranu. ​

​RAF omogućava otvoreni pristup publikacijama, kao i ostalim rezultatima nastalim u okviru projekata koji se izvode na fakultetu. Softverska platforma repozitorijuma prilagođena je savremenim standardima koji se primenjuju u diseminaciji naučnih publikacija i kompatibilna je sa međunarodnom infrastrukturom u ovoj oblasti.​

Pored Repozitorijuma Arhitektonskog fakulteta, pregled doktorskih disertacija i izveštaja komisija o njihovoj oceni dostupan je i preko zajedničkog repozitorijuma za sve univerzitete u Srbiji tj. Nacionalnog repozitorijuma disertacija u Srbiji (NaRDUS) – https://nardus.mpn.gov.rs/?locale-attribute=sr_RS.

Drugi propisi Univerziteta u Beogradu, kojima se bliže uređuju pitanja od značaja za doktorske akademske studije, se mogu preuzeti na zvaničnom veb-sajtu Univerziteta u Beogradu (http://www.bg.ac.rs/sr/univerzitet/univ-propisi.php).